Sao, những vấn đề cơ bản !

[chyngjeeng]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

Bài viết lấy từ chương Sao mà bạn zarya viết cho cuốn cẩm nang TVH phần Kiến thức. Mình xin post lên đây để mọi người tham khảo . Mình sẽ post từng phần để các bạn tiện theo dõi !

Chương: Sao

I. Khái niệm và các đặc trưng cơ bản
II. Các loại sao
III. Tên gọi và kí hiệu sao
IV. Các cung hoàng đạo
V. Các ngôi sao sáng nhất bầu trời
VI. Các ngôi sao gần Hệ Mặt trời nhất.
VII. Chuyển động riêng và vận tốc xuyên tâm
VIII. Phân loại quang phổ sao-Biểu đồHertzsprung-Russell

I. Khái niệm và các đặc trưng cơ bản

1. Khái niệm
Sao là một khối cầu khí khổng lồ (chứa tới 98-99% là Hiđrô và Hêli) có nhiệt độ rất cao và phát xạ năng lượng dưới dạng ánh sáng, nhiệt lượng và các loại bức xạ điện từ khác. Khí trong sao được liên kết lại bởi lực hấp dẫn của chính bản thân sao.

2. Các đặc trưng cơ bản

*Nhiệt độ bề mặt

Khi ta đưa một thanh sắt vào lò nung, ta thấy nó bắt đầu có màu đỏ hồng, rồi màu da cam, rồi vàng cho đến khi sáng trắng. Khi đó, nhiệt độ của thanh sắt cũng tăng dần, từ 500°C khi bắt đầu có màu đỏ hồng cho tới hơn 2000°C khi sáng trắng. Tương tự như vậy (nhưng không hoàn toàn chính xác), màu sắc của các sao phản ánh Nhiệt độ bề mặt của sao. Bằng cách đo thông lượng năng lượng nhận qua các bộ lọc truyền qua 3 dải bước sóng xác định (ví dụ đỏ, vàng và lam), các nhà thiên văn xác định được màu sắc của sao, từ đó suy ra nhiệt độ bề mặt của sao. Nhiệt độ bề mặt của sao nằm trong khoảng từ 2.000°C-3.000°C cho tới hơn 50.000°C. Nhiệt độ bề mặt của sao tương ứng với màu sắc của các sao như sau:

Màu đỏ: 2.000°C-3.600°C
Màu da cam: 3.700°C-4.900°C
Màu vàng: 5.000°C-6.000°C
Màu vàng trắng: 6.100°C-7.500°C
Màu trắng: 7.600°C-11.500°C
Màu trắng lam: 12.000°C-25.000°C
Màu xanh lam: 25.000°C-50.000°C

- Ngôi sao có nhiệt độ bề mặt lớn nhất hiện nay là một sao kiểu Wolf-Rayet trong cặp sao AB-7, nhiệt độ bề mặt khoảng 120.000°C.

*Khối lượng sao

Khối lượng sao dao động trong khoảng 1026 đến 2.1029 tấn, tức là từ 0,08-0,1 cho tới 50 lần khối lượng Mặt trời (mO). Sao càng nặng thì tiêu thụ nhiên liệu hạt nhân càng nhanh, nhưng áp suấp bức xạ chống lại lực hấp dẫn càng mạnh và nó ít có khả năng to lên.
Ranh giới khối lượng quy ước giữa sao và hành tinh thường được chọn là 1/75 ( = 0,013) lần khối lượng Mặt trời, hoặc 80 lần khối lượng Mộc tinh.

*Kích thước

Kích thước của các sao cũng rất khác nhau. Sao lùn trắng có kích thước nhỏ nhất, có khi chỉ bằng Mặt trăng, và các sao khổng lồ đỏ có kích thước lớn nhất, bằng hàng trăm lần kích thước Mặt trời. Người ta kí hiệu DO là đường kính Mặt trời = 1,4 triệu km. Đường kính sao Thiên Lang B (Sirius B-Bạn đồng hành của sao Thiên Lang) chỉ bằng 1/200 DO. Arcturus (α Boötis), ngôi sao sáng thứ 4 bầu trời, nằm ớ phía bắc chòm sao Mục Đồng (Boötes), có đường kích 23DO. Betelgeuse, ngôi sao đánh dấu vai phải của thợ săn trong chòm Orion, có đường kính khoảng 1.000DO.

Hình: Betelgeuse (α Orionis) là ngôi sao sáng nhất của chòm sao Orion (Thợ săn), một trong những chòm sao dễ nhận thấy của bầu trời mùa đông ở Bắc Bán cầu. Betelgeuse cách Trái đất 650 n.a.s. Các nhà khoa học cho rằng ngôi sao đỏ siêu khổng lồ rất sáng này sẽ nổ như một vụ nổ sao siêu mới.

- Thành phần trung bình của sao gồm: 70% Hiđrô, 28& Hêli, 1,5% Cacbon, Nitơ, Ôxi và Nêon, 0,5% nhóm sắt và các kim loại nặng, hoặc 89% Hiđrô, 10% Hêli và 1% các nguyên tố khác (tuy từng loại sao).

- Có khoảng 5.000 vì sao có thể nhìn thấy bằng mắt thường trên bầu trời đêm. Tuỳ từng nơi và điều kiện quan sát mà số lượng sao nhìn thấy bằng mắt thường có thế nhiều hơn hoặc ít đi.

(còn nữa... )

zarya_PAC

[tritinh]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

Cái này chưa chắc đâu. Sao nơtron có kích thước còn nhỏ hơn (nếu không tính tới hố đen và sao quack). Một siêu sao khổng lồ (sao mà thường gọi là "chết khi còn trong trứng") có kích thước lớn hơn sao khổng lồ đỏ là giai đoạn sau của một ngôi sao trung bình nhiều.

[daithanhxk]

Thanks anh Tân nha. Em dịch trong đó lên cũng chưa chắc chắn lắm. Có gì anh biên tập lại hộ em nhé.
P/s: Mấy dạo này em bận quá :|. Em sẽ cố hoàn thành sớm.

[safashion]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

Sơn gửi lại anh cái bài Sao này nhé. Hôm bữa để ngoài màn hình, lỡ tay ghost máy mà ko chú ý ! Mail anh là phamquynhan@gmail.com ! Thank em !

[vua_biotech]

Đỏ 1 : theo mình nhớ sao lùn trắng là nóng nhất, có một sao tới hơn 160.000K thì phải.
Đỏ 2: áp suất đẩy mạnh thì dễ to ra chứ ?
Đỏ 3: Cả bầu trời có hơn 5000 sao nhưng ta chỉ nhìn được 1 nửa bầu trời tức là chỉ thấy tối đa chừng 3000 sao thôi!

[cmfc]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

1. Nhiệt độ bề mặt của một supernovae có thể lên đến 200.000 K

2. ........

3. Đang nói đến số sao có thể nhìn thấy bằng mắt thường chứ ko phải số sao có thể nhìn thấy cùng một lúc. nion71:

[hobacco]

èo..............
Supernova làm gì có bề mặt.......
Nguyên văn của câu làm cho tưởng là nhìn một lúc!

[thanhhacfurniture]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

À, ở đây đang muốn nói đến bề mặt của ngôi sao đang bị sụp đổ. Các sự kiện diễn ra từ lúc ngôi sao sụp đổ thành lõi neutron và sau đó nẩy trở lại như một quả bóng cao su chỉ diễn ra trong vòng 1 giây đồng hồ. Khi quả bóng neutron nảy ra nó sẽ tạo ra một sóng chấn động ra bề mặt sao làm nhiệt độ tăng lên đến 200.000K !

[tv20b68]

Xin lỗi vì có lẽ đã làm các vấn đề cơ bản hơi bị lạc một tí!
-------------------
Nhưng mà theo mình biết trong vụ nổ của các siêu sao thì chỉ có nhân sụp đổ, còn lớp vỏ bên ngoài cùng không sụp đổ, gần như chỉ bị nổ banh ra do các nguyên nhân phía trong thôi!
Có thể xem nguồn :http://www.astronomy.ohio-state.edu/...supernova.html
Xem thêm các lecture khác có đủ các vấn đề cơ bản về sao, tinh vân, vũ trụ ...

[tanthanhfurniture]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

Thank VasilyTran ! Ý mình không phải nói là cả ngôi sao sụp đổ, chắc là do nói chưa rõ nên hiểu nhầm Lõi ngôi sao sụp đổ còn lớp vỏ thì bị thổi bay !


Chính xác thì sự nảy ra của quả bóng neutron là nguyên nhân của sự tanh bành này . Khi sóng chấn động mà lõi neutron bị nén và nảy ra đi đến bề mặt của ngôi sao ( lúc đó chưa tanh bành ) đã làm nhiệt độ của nó tăng lên đến 200.000K và kết quả là ngôi sao phát nổ.



Xem thêm: http://www.nasa.gov/worldbook/star_worldbook.html