Bạn hãy thử tìm chòm sao Ursa Minor hay chiếc gầu sòng nhỏ

[pramod]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

Bạn hãy thử tìm chòm sao Ursa Minor hay chiếc gầu sòng nhỏ

Bẩy ngôi sao tạo thành chú gấu nhỏ hay chòm sao Tiểu Hùng tinh (Ursa Minor) còn được biết đến với cái tên ?Gầu Sòng Nhỏ? , hay theo phương Tây là ?Chiếc Muỗng Nhỏ?. Ngôi sao Polaris, sao Bắc cực nằm ở đầu cán của ?chiếc gầu sòng?. Với độ sáng của những ngôi sao tạo cán gầu này khá mờ, chính vì vậy mà chỉ cần hơi có chút ánh trăng hoặc ánh đèn thành phố là những ngôi sao tạo cán gầu này có thể biến mất hẳn.

Cách tốt nhất để bạn tìm ra ngôi sao Bắc cực là sử dụng hai ngôi sao ?chỉ đường? trên chính chiếc gầu của cụm sao ?Gầu Sòng Lớn?, đó là 2 ngôi sao Dubhe và Merak. Bạn chỉ cần kẻ một đường thẳng tưởng tượng nối 2 ngôi sao trên, kéo dài 5 lần và điểm đến chính là ngôi sao Bắc cực Polaris (xem hình).

Hình ảnh 2 chiếc Gầu sòng vào thời gian này trong năm, khoảng vài ba giờ sau khi Mặt trời lặn. Hướng nhìn từ những nơi thuộc vĩ độ trung bình Bắc. (Stary Night View)

Vị trí của sao Bắc cực trên nền trời phụ thuộc vào vĩ độ nơi bạn đang đứng. Từ thành phố New York, Polaris nằm gần như chính giữa khoảng từ chân trời tới thiên đỉnh. Nếu bạn đứng ở đúng cực bắc, bạn sẽ thấy sao Bắc cực ở trên thiên đỉnh. Tại đường xích đạo, sao Bắc cực xuất hiện đúng đường chân trời. Như vậy nếu bạn càng đi về cực bắc, ngôi sao Bắc cực càng xuất hiện cao trên bầu trời. Ngược lại, nếu bạn đi về phương nam, Polaris càng lúc càng ở thấp xuống phía đường chân trời, và một khi bạn đã đi qua đường xích đạo và xuống phía bán cầu Nam thì sao Bắc cực sẽ luôn luôn nằm phía dưới đường chân trời. Như vậy, đối với những người yêu thích ngắm thiên văn ở Việt Nam, chúng ta có thể lấy vĩ độ nơi mình đang ở để luận ra độ cao của sao Bắc cực. Nếu bạn ở Hà Nội, sao Bắc cực sẽ có độ cao khoảng 20 độ, còn những bạn ở thành phố HCM thì độ cao đó chỉ còn là 10 độ.

Xem gì đây?

Ngoài sao Bắc cực Polaris, 2 ngôi sao nằm phía đầu của cái gầu cũng là các ngôi sao có thể xem được dễ dàng. Hai ngôi sao này thường được mệnh danh là ? Người gác Cực? bởi vì chúng luôn xuất hiện và đồng hành xung quanh sao Bắc cực như là những người lính gác thực thụ. Hơn nữa, đó là những ngôi sao khá sáng nằm gần cực Bắc loại trừ chính sao Bắc cực. Columbus đã từng ghi nhận những ngôi sao này trong nhật ký của những cuộc vượt đại dương nổi tiếng của mình và nhiều nhà hàng hải khác cũng đã tìm thấy tác dụng chỉ đường của những ngôi sao trên khi đo đạc thời gian trong đêm và đánh giá vị trí của họ ở trên biển.

?Ngưòi lính gác? sáng hơn cả là Kochab, một ngôi sao có độ sáng biểu kiến bằng 2 với tông mầu cam. ?Người gác? còn lại cso cái tên gốc A rập là Pherkd với nghĩa là ? vật mờ hơn trong 2 tảng băng?. Pherkad đương nhiên là mờ hơn Kochab với độ sáng biểu kiến đo được là 3. Hai ngôi sao còn lại cấu tạo lên thân gầu có độ sáng biểu kiến lần lượt là 4 và 5, như vậy, nếu bị ô nhiễm bởi ánh đèn thành phố, bạn sẽ phải rất khó khăn để nhìn ra nếu không muốn nói là không thể.

Như thế, chiếc thân gầu của chòm ? Gầu sòng nhỏ?, luôn hiển hiện bất cứ giờ nào trong đêm, và bất cứ tháng nào trong năm ở những nơi trên Bán cầu Bắc, có thể đóng vai trò như một thông số chỉ thị cho độ trong của bầu trời đêm nơi ban đang ngắm thiên văn. Ví dụ như nếu bạn có thể quan sát được toàn bộ 4 ngôi sao của thân ?Gầu?, có nghĩa là nơi bạn đang ngắm bầu trời có thê được đánh giá là từ Tốt tới Tuyệt vời. Còn nếu bạn chỉ nhìn đựơc 2 ngôi sao ?Lính gác? thì bầu trời hôm đó chỉ đánh giá đựơc là Kém tới Trung bình mà thôi.

Kể cũng thú vị là 2 chiếc Gầu sòng lớn và Gầu sòng nhỏ luôn được bố trí sao chúng luôn ngược chiều nhau : nếu cái này sấp thì cái kia ngửa hoặc ngược lại. Hơn nữa 2 chiếc cán cũng vươn về hai hướng ngược nhau. Tất nhiên, chiếc Gầu sòng lớn vẫn rõ hơn chiếc Gầu nhỏ nhiều, trông có vẻ giống một cái chảo có cán dài, trong khi chiếc gầu nhỏ thì đúng chỉ là một cái muỗng múc canh nhỏ và mờ.

Vài câu chuyện về sao Bắc cực

Cuối cùng, ta có thể nhận thấy có một sự hiểu nhầm mà có kha khá người tin, đó là sao Bắc cực là ngôi sao sáng nhất của bầu trời đêm.??!!
Tôi vẫn còn nhớ khi còn là một cậu bé (tác giả Joe Rao), bác tôi chỉ vào một ngôi sao sáng xanh nhạt và nói với tôi rằng đó là sao Bắc cực (lúc đó là giữa mùa hè). Thực ra đó là sao Vega thuộc chòm Lyra. Ngôi sao Bắc cực thực sự chỉ đứng thứ 49 về độ sáng. Polaris duy trì gần như một điểm trên bầu trời trong suốt cả năm trong khi các ngôi sao khác phải vẽ những vòng trong quanh nó. Thực ra độ lệch của sao Bắc cực so với tâm điểm quay thực của bầu trời là khoảng 1,5 lần độ rộng biểu kiến của mặt trăng tròn tức là khoảng 0,75 độ.

Tuy nhiên do trục quay của Trái đất bị đảo (hiện tượng tiến động), tâm quay của bầu trời cũng dịch chuyển theo, nhưng với thời gian hàng thế kỷ.
Hiện tại sao Bắc cực vẫn di chuyển gần vào tâm quay và tính tới ngày 24/3/2100, sao Bắc cực sẽ tiến gần tới tâm quay nhất, chỉ lệch có 27,15 phút (nhỏ hơn đường kính biểu kiến của Mặt trăng). Do một chu kỳ lắc đảo của Trái đất kéo dài 26000 năm nên các ngôi sao khác nhau sẽ nắm giữ vai trò sao BẮC CỰC ở những thời điểm khác nhau. Trên thực tế, ngôi sao Kochab, hay Người lính gác sáng hơn chính là ngôi sao Bắc cực ở thời mà nhà bác học Hy Lạp cổ đại Plato còn sống, tức khoảng 400 năm trước Công nguyên.

Thohry (Theo Space.com)
Bõ Thiên văn học - ttvnol.com

[longdatautovol]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

Theo tin mới nhận từ Thông tấn xã Vỉa Hè thì Bắc Triều Tiên vừa phóng vệ tinh để bắt Tiểu Hùng Tinh do dạo này giá thịt gấu tăng chóng mặt

He he, đùa chút chứ em thấy dạo này khó nhìn thấy sao quá. Thời tiết chuyển mùa trời đầy mây. Mong tháng nữa cho nó sang hẳn mùa hè, trời quang mây tạnh tha hồ ngắm sao.