Địa chỉ các tinh tú

[myduco]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

- Để xác định vị trí các tinh tú trên bầu trời thì từ lâu các nhà toán học đã áp dụng phương pháp tọa độ. ...
Con người từ lâu đã không còn quan niệm vòm trời là một cái vung gắn cố định các vì sao trên đó và bao quanh trái đất. Tuy nhiên, để mô tả tương quan vị trí và chuyển động biểu kiến của các tinh tú thì việc gắn tất cả những gì ta thấy lên một vòm cầu tưởng tượng có bán kính lớn và tâm là ở vị trí người quan sát tạo ra những thuận lợi cho việc ghi chép.... Cái vòm cầu đang nói được gọi là thiên cầu và người ta áp dụng hệ tọa độ góc, tương như hệ tọa độ địa lí trên bản đồ để xác định địa chỉ các tinh tú.

*Thiên đỉnh, thiên đế, đường chân trời.
Muốn tính tọa độ, cần có điểm và đường nào đó để làm mốc. người ta đã đặt ra những điểm và đường sau:
- Kẻ một đường thẳng tưởng tượng trùng với đường dây dọi tại vị trí đang đứng, đường thằng này kéo dài cho tới khi nó cắt thiên cầu. Giao điểm giữa đường thẳng đó và thiên cầu được gọi là thiên đỉnh - zenith ( ở thẳng phía trên đầu ta ) và thiên đế -nadir ( điểm cắt ở phía dưới ta )
- Nếu có 1 mặt phẳng cắt thiên cầu qua tâm mặt cầu thì mặt cắt sẽ là một đường tròn lớn nhất, còn nếu không qua tâm thì là những đường tròn nhỏ.
- Đường tròn lớn tạo bởi giao diện giữa thiên cầu và mặt phẳng vuông góc với đường dây dọi + đi qua người quan sát được gọi là đường chân trời(astronomical horizon). Theo quan sát của người quan sát thì đó là nơi trời và đất giao nhau. Người quan sát chỉ nhìn thấy nửa thiên cầu phía trên đường chân trời . Tất cả những điểm trên đường chân trời đều cách thiên đỉnh một góc 90 độ.
*Cực vũ trụ, xích đạo trời, trung tuyến trời
Chúng ta sẽ theo dõi xem các sao di chuyển như thế nào trong một ngày đêm.
- Khi quan sát các sao trong một thời gian lớn thì ta nhận thấy các sao đều vẽ trên trời các đường tròn có cùng một tâm. Coi tâm của vòng tròn ấy là thiên cực(celestial pole) hay cực Vũ trụ. Nếu ở bán cầu bắc của trái đất thì thiên cực Bắc ở phía trên đường chân trời và cạnh sao Bắc Cực và bán cầu Nam thì có thiên cực Nam.
-Đường nối giữa 2 thiên cực gọi là trục vũ trụ .
Những chuyển động các tinh tú diễn ra như toàn bộ thiên cầu đang xoay quanh trục vụ trụ theo hướng từ đông --> tây. Nhưng nguyên nhân thì tất nhiên là do chuyển động thực của Trái Đất quanh quanh trục của mình từ tây --> đông.
- Mặt phẳng đi qua người quan sát và vuông góc với trục vũ trụ sẽ cắt thiên cầu theo một đường tròn. Nó được gọi là Xích đạo trời. Xích đạo trời chia thiên cầu thành 2 phần: bán cầu Bắc và bán cầu Nam.
- Xích đạo trời cắt đường chân trời ở 2 điểm: đó là điểm đông, điểm tây.
- Còn đường tròn lớn đi qua cả hai cực vũ trụ, thiên đỉnh và thiên để được gọi là trung tuyến trời (trung thiên).Nó cắt đường chân trời ở 2 điểm: điểm bắc, điểm nam.
Trong một ngày đêm, các tinh tú lên đến đỉnh điểm - là lúc chúng cắt trung tuyến trời và được gọi là qua trung thiên.



Tài liệu tham khảo:
-wikipedia
-Sách: Kho tàng kiến thức nhân loại
-Các giáo trình thiên văn học