Cái này là do anh Tuấn gởi cho, nghe nói là bàn nhau cùng dịch gì đó, nhưng vì gấp quá, 12h rồi nên tui làm đại lên đây để sau tính.
Hôm nay là ngày sinh nhật của Nicolas Copernicus (Minh họa 2.37). Sinh năm 1473, ông là người khai sinh ra thuyết nhật tâm đã giải thích được hiện tượng chuyển động thụt lùi của các hành tinh bên ngoài. Quan điểm này xuất hiện từ 530 năm trước, trong thời kỳ “đêm tối”, suy nghĩ tiến bộ của ông làm chúng ta kinh ngạc.
Minh họa 2.37.
Nicholas Copernicus
Mặt Trăng chuyển động xa hơn về phía đông mỗi đêm và bây giờ nó đã đi qua Pollux và hướng tới Sao Thổ. Mặc dù chưa tròn hoàn toàn, nhưng bạn có thể thấy ảnh hưởng của nó với các vì sao lân cận không? Bây giờ nó đã cách xa Orion và Taurus, những ngôi sao cổ xưa kia bắt đầu xuất hiện trở lại--và chưa có ngôi sao nào ở Monoceros hiện ra cho mặt thường. Ngay cả Beta với độ sáng biểu kiến 4.6 cũng không hiện ra!
Minh họa 2.38. Iridum region (Credit—Roger Warner, annotation by Tammy Plotner). (1)
Alpine Valley, (2) Plato, (3) Mare Frigoris, (4) Philolaus, (5) Anaximenes, (6) J. Herschel, (7)
Sinus Roris, (8) Bianchini, (9) Sinus Iridum, (10) Promontorium Heraclides, (11) Promontorium
LaPlace, (12) Helicon, (13) Leverrier, (14) Straight Range, (15) Mons Pico, (16) Mons Piton, (17)
Montes Spitzbergen, (18) Archimedes, (19) Apollo 15 landing area, (20) Mare Imbrium.
Đêm nay chúng ta sẽ quay lại bề mặt của Mặt Trăng để nghiên cứu đường phân cách ngày đêm dịch chuyển thế nào và quan sát xem các đường nét thay đổi thế nào khi Mặt Trời thắp sáng các vùng đất của Mặt Trăng. Bạn còn thấy được Langrenus không? Còn Theophilus, Cyrillus, và Catharina? Posidonius vẫn như cũ chứ? Mỗi đêm các đường nét ở phía đông lại sáng hơn và khó phân biệt hơn--chúng càng ngày càng khó thấy rõ. Chúng ta sẽ nhìn nó vào vài ngày nữa, nhưng tối này hãy đến với đường phân cách khi vùng địa hình đẹp nhất của nó đang xuất hiện--“Bay of Rainbows” (Vịnh cầu vồng).
Hình dáng chữ C của Sinus Iridum rất dễ được nhận ra kể cả với một ống nhòm nhỏ (Minh họa 2.38)--đó là vùng đất tuyệt đẹp với các chi tiết nhỏ trong và xung quanh khu vực này đối với một kính viễn vọng nhỏ khi chúng ta nghiên cứu nó qua hàng năm. Lập ra một bảng kê tối nay và xem thử bạn tìm thấy bao nhiêu đường nét như được ghi trong Minh họa 2.38 và lập một thử thách Mặt Trăng của bạn!
* Bài gữi của duyb7 tại diễn đàn cu PAC trên phobachkhoa.com
Ngày này năm 1966, tàu vũ trụ Kosmos 110 của Liên Xô cũ được phóng đi. Phi hành đoàn của nó là những con chó, Veterok (Cơn gió nhỏ) và Ugolyok (Mẩu than nhỏ), cả hai đều là những con chó làm nên lịch sử (Minh họa 2.43). Chuyến bay mất 22 ngày và giữ kỷ lục về sinh vật sống du hành ngoài không gian cho đế năy 1974--khi Skylap 2 mang ba phi hành gia đi trong 28 ngày.
Khi Mặt Trăng không có mặt một thời gian ngắn tối nay, hãy nhìn về hai chú chó là chòm sao Canis Major và Canis Minor (chó lớn và chó nhỏ). Đã đến lúc nghiên cứu Monoceros! Bằng cách dùng sao khổng lồ đỏ Betelgeuse, viên kim cương sáng Sirius và đèn hiệu Procyon, chúng ta có thể thấy ba ngôi sao này hợp thành một tam giác trên bầu trời với Sirius chỉ thẳng về phía nam.
Minh họa 2.43. Veterok và Ugolyok.
Minh họa 2.44. NGC 2186 (Credit—Palomar Observatory, courtesy of Caltech).
Unicorn (ngựa thần có sừng) không phải là một chòm sao sáng, và hầu hết sao của nó nằm trong khu vực này--với Alpha nằm cách một bàn tay phía nam của Procyon. Dùng thắt lưng Orion chỉ hướng, nhìn sang phía đông, đó là Delta. Cách khoảng một nắm tay phía đông nam sẽ là Gamma; với Beta xa hơn chút nữa khoảng hai ngón tay. Khoảng một gang tay về phía tây nam của Betelguese là Epsilon. Mặc dù nó có vẻ đơn giản, nhưng việc biết những ngôi sao này sẽ giúp bạn tìm thấy nhiều thiên thể tuyệt đẹp. Hãy bắt đầu chuyến đi tối nay với hai ngón tay phía tây bắc của Epsilon…
NGC 2186 là một cụm sao tam giác mở có thể thấy được bằng ống nhòm, và nó có 30 ngôi sao hoặc hơn với một kính thiên văn cỡ nhỏ (Minh họa 2.44). Đây không chỉ là một thiên thể Herschel “400” bạn có thể nhìn thấy bằng các dụng cụ đơn giản, mà nó là một cụm thiên hà đáng giá chứa những đĩa thiên hà!
* Bài gữi của duyb7 tại diễn đàn cu PAC trên phobachkhoa.com
Vì một vài lý do (mây nhiều không có gì để ngắm, học thi, mạng cùi, lười biếng...) mà mục này bị bỏ bê cho đến tận hôm nay, xin hứa là không bỏ rơi "em nó" nữa.
Thứ 7, 19 Tháng 4
Ngày này năm 1971, trạm không gian đầu tiên của thế giới được phóng—tàu của Salyut 1(Hình 4.40) của Liên Xô. Sáu tuần sau, Soyuz 11 và phi hành đoàn của nó cập bến trạm không gian, nhưng lỗi kỹ thuật xảy ra đã không cho họ vào trong. Cả phi hành đoàn được gọi hủy nhiệm vụ, nhưng thật không may tất cả đều mất trong khi khoang quay lại của họ bị tách khỏi tàu vũ trụ gây ra mất áp suất. Mặc dù định mệnh này tạo ra bóng đen lên Salyut 1, nhiệm vụ vẫn tiếp tục và mang lại thành công cho đến đầu những năm 1980 và nó tạo ra tiền đền cho Mir.
Nó lớn. Nó sáng. Và gần tròn (Hình 4.41). Còn có gì khác ngoài Mặt Trăng? Khi ánh sáng gần như áp đảo trong các kính viễn vọng, hãy thử chuyển sang ống nhòm và xem thử có bao nhiêu chi tiết bề mặt mà giờ đây là những chấm sáng bạn có thể nhớ được. Bạn có nhận ra Proclus ở rìa Biển Crisium? Còn Furnerius nằm ở quầng phía tây bắc thì sao? Hãy nhìn xem mọi thứ sẽ thay đổi như thế nào khi thay đổi cường độ phản chiếu ánh sáng Mặt Trời!
Hình 4.40:Salyut 1 (Credit—NASA).
Bất chấp ánh sáng, bạn có thể để ý thấy Spica trắng xanh nằm rất gần Mặt Trăng tối nay (Hình 4.42). Hãy bỏ thời gian ra để nhìn vào ngôi sao heli tuyệt vời này, nó có ánh sáng mạnh gấp 2300 lần Mặt Trời thắp sáng Mặt Trăng đêm nay. Cách chúng ta gần 275 năm ánh sáng, Alpha Virginis là một sao nhị phân được phát hiện bằng quang phổ. Ngôi sao thứ hai bằng khoảng nửa kích thước ngôi sao thứ nhất và chu kỳ quay khoảng 4 ngày với bán kính quỹ đạo từ tâm hai ngôi sao là 18 nghìn kilomet… Khoảng cách đó nhỏ hơn một phần ba khoảng cách từ Sao Thủy đến Mặt Trời! hai ngôi sao này có thể sượt qua nhau trong hiện tượng thiên thực. Chưa hết, Spica đồng thời là một sao pulsar thay đổi độ sáng và khoảng cách gần của đôi sao này tạo điều kiện cho chúng ta quan sát được—ngay cả khi không có kính viễn vọng!
Hình 4.41:Mặt Trăng gần tròn (Credit—Roger Warner).
Hình 4.42:Spica (Credit—Palomar Observatory, courtesy of Caltech).
* Bài gữi của duyb7 tại diễn đàn cu PAC trên phobachkhoa.com