C. BẢN ĐỒ SAO QUAY
Hiện nay, có rất nhiều phần mềm mô phòng bầu trời giúp chúng ta có thể sử dụng để xác định vị trí các chòm sao vào mỗi đêm. Nhưng tiện lợi nhất cho các đêm dã ngoại ngắm sao, đi xa thì bản đồ sao quay sẽ là lựa chọn thích hợp nhất bởi sự đơn giản, gọn nhẹ của nó.
Tương tự như những phần mềm quen thuộc là stellarium, google earth..bản đồ sao sẽ mô phỏng sự quay của thiên cầu theo thời gian.
Bản đồ sao quay gồm 2 thành phần chính:
- Phần đĩa thể hiện bầu trời có thể xoay được quanh tâm là cực Nam hay cực Bắc (bản đồ của nửa thiên cầu theo tọa độ cực).
- Phần cố định bao phía bên ngoài thể hiện ranh giới bầu trời.
Chúng là sự kết hợp giữa tọa độ chân trời và tọa độ cực.
Nghe rất đơn giản phải không nào, vậy muốn làm 1 bản đồ sao quay thì sao?
Để tự làm một bản đồ sao quay, các bạn có thể dùng các chương trình mô phỏng bầu trời để tạo cho mình các bản đồ ứng với hai nửa thiên cầu nam và bắc. Trên mạng hiện có rất nhiều trang web cung cấp cho chúng ta các thiết kế bản đồ sao và việc của bạn là nhập vĩ độ địa lí của mình vào. Sau đây là cách làm 1 bản đồ sao quay đơn giản mà các bạn có thể làm thử:
Đầu tiên chúng ta sẽ in ra giấy bản đồ sao phù hợp với vị trí mình ở được cung cấp trên các web thiên văn.
Sau đó, dán chúng lại trên những bìa cứng
Và cuối cùng là ráp lại…
Như vậy, các bạn đã có 1 bản đồ sao quay đơn giản rồi đó
Vậy, sử dụng chúng như thế nào?
Sau khi đã làm xong, bạn cần phải trang bị cho mình các khái niệm về thiên cầu, nhật động…thì mới có thể sử dụng tốt được bản đồ
Đối với loại bản đồ trên thì chúng ta sẽ sử dụng như sau (tùy các loại khác nhau thì cách sử dụng khác nhau, nhưng nhìn chung thì khác biệt là rất nhỏ):
- Ở bìa ngoài là các con số thể hiện thời gian: 18h,19h….5h, 6h
- Phần đĩa sao chia làm 12 phần ứng với 12 tháng trong mỗi phần lại khác vạch ứng với các ngày trong tháng.
Chúng ta sẽ xoay sao cho giá trị ngày và tháng trùng với nhau.
Ví dụ, ta đang quan sát lúc 23h ngày 1/1 thì sẽ xoay đĩa sao cho vạch ngày 1 tương ứng phần tháng 1 trùng với 23h ở phần bìa ngoài.
Bản đồ xoay quanh trục cực nên bạn phải hướng tâm của bản đồ theo hướng Bắc , phía bên phải là hướng Đông, phía bên trái là hướng tây.Để quan sát các chòm sao ở thiên cầu Nam, các bạn dùng mặt phía bên kia của bản đồ. Và tương tự, hướng bản đồ về phía Nam, tay phải là hướng Tây, tay trái là hướng Đông.
Bên cạnh ưu điểm là nhỏ gọn thì bản đồ sao quay cũng có hạn chế là sẽ bỏ lược các thông tin khác như tinh vân, độ sáng…Nhưng với mục đích quan sát các chòm sao thì nhược điểm đó sẽ không thành vấn đề.
Với tài năng nghệ thuật thiên bẩm của mình, chúng mình hy vọng những chiếc bản đồ sao do chính tay các bạn làm ra không những là công cụ hữu ích trong việc ngắm sao mà còn là 1 tác phẩm nghệ thuật đặc biệt ^^. Chúc các bạn thành công!
NHÂN - PAC