Bản đồ vũ trụ
Điểm khởi đầu: Mặt trời và Thái Dương hệ !
Mặt trời, điểm xuất phát của chúng ta trong hành trình tìm hiểu cấu trúc vĩ đại của vũ trụ, một hạt bụi nhỏ lơ lửng trong không gian. Mặt trời là một ngôi sao cỡ trung bình, nằm ở rìa thiên hà Milky Way của chúng ta, chiếm hơn 99% khối lượng của toàn bộ Hệ Mặt trời. Nhìn từ xa, hạt bụi bé bỏng này chẳng có vẻ gì ấn tượng, nhưng nếu bạn biết rắng cứ mỗi giây trôi qua, cái chấm nhỏ kia đốt cháy hàng trăm triệu tấn Hidro để cung cấp toàn bộ năng lượng cho cỗ máy Hệ Mặt trời hoạt động có lẽ bạn sẽ nghĩ khác. Cỗ máy đó như một sân khấu nhỏ trong khoảng không bao la của vũ trụ nơi mà Mặt trời là diễn viên chính với đầy đủ sự cao ngạo và đôi khi ương ngạnh của một ngôi sao !
Rời xa Mặt trời 0,4 đơn vị thiên văn ( AU ) ta sẽ bắt gặp Thủy Tinh, hành tinh gần Mặt trời nhất, một thành viên của nhóm các hành tinh đá ( nhóm các hành tinh vòng trong ), hành tinh duy nhất trong Hệ Mặt trời gần như không có khí quyển chỉ bởi nó mắc một lỗi táo bạo : ở quá gần Mặt trời !
Đi thêm 0,3 AU nữa là thành viên thứ hai của nhóm các hành tinh vòng trong ,Kim Tinh, hành tinh nóng nhất Hệ Mặt trời.
Và đây, ở đúng khoảng cách 1AU từ Mặt trời, Trái đất, hành tinh duy nhất trong Hệ Mặt trời nơi có sự sống tồn tại. Ở đó có tất cả những người mà bạn yêu thương, tất cả những người mà bạn quen biết hay nghe tên, tất cả những con vật mà bạn thấy trong sách giáo khoa, tất cả những niềm vui, hòa bình, tình yêu, hy vọng, tất cả những tội lỗi, lòng tham, sự ích kỷ, ganh ghét và dối trá….tất cả !
Đi tiếp 0,5AU nữa là thành viên cuối cùng của nhóm các hành tinh vòng trong, Hỏa Tinh, hành tinh đỏ với những ngọn núi khổng lồ
Ở khoảng cách 2,3 đến 3,3 AU là vành đai tiểu hành tinh, ngôi nhà của những “kẻ bé nhỏ”! Vành đai tiểu hành tinh hầu hết là những vật thể nhỏ trong hệ Mặt Trời với thành phần chủ yếu là đá khó nóng chảy vàkhoáng vật kim loại.
Đi xa hơn, ở khoảng cách 5,2 AU tính từ Mặt trời ta sẽ bắt gặp người anh cả của Hệ Mặt trời : Mộc Tinh, hành tinh có kích thước và khối lượng lớn nhất Hệ Mặt trời, một thành viên của nhóm các hành tinh khí (các hành tinh vòng ngoài ) ! Mộc Tinh có một đặc điểm rất dễ nhận biết đó là Vết Đỏ Lớn, thực chất là một cơn bão khổng lồ trong bầu khí quyển của Mộc Tinh.
Đi tiếp 4,3 AU nữa là Thổ Tinh, hành tinh lớn thứ hai Hệ Mặt trời nhưng lại là hành tinh duy nhất có thể nổi trong nước. Thổ Tinh có một đặc trưng rõ rệt là hệ vành đai có kích thước rất lớn.
Cách Mặt trời 19,6 AU là hành tinh khí thứ ba, Thiên Vương tinh, hành tinh lớn thứ ba của Thái Dương hệ nếu theo đường kính, hay thứ tư nếu theo khối lượng.
Đi hết quãng đường 30AU bạn sẽ bắt gặp hành tinh khí cuối cùng, Hải Vương Tinh, được gọi là “hành tinh của biển cả” bởi màu xanh đặc trưng của nó, cũng là hành tinh xa Mặt trời nhất và là hành tinh có khối lượng lớn thứ ba Thái Dương hệ.
Mở rộng từ 30 đến 50 AU từ Mặt Trời là Vành đai Kuiper, vùng hình thành đầu tiên, là một vành đai lớn chứa các mảnh vụn tương tự như vành đai tiểu hành tinh, nhưng nó chứa chủ yếu là băng. Trong vùng này có ít nhất ba hành tinh lùn và còn lại là các vật thể nhỏ trong hệ Mặt Trời. Pluto, một hành tinh lùn, là thiên thể lớn nhất từng được biết đến trong vành đai này.
Đĩa phân tán chồng lên vành đai Kuiper và mở rộng ra khoảng cách xa hơn được cho là nơi xuất phát của nhiều sao chổi có chu kỳ ngắn. Hầu hết các vật thể trong đĩa phân tán (SDOs) có điểm cận nhật nằm trong vành đai Kuiper nhưng điểm viễn nhật cách xa 150 AU so với Mặt Trời. Eris (khoảng cách trung bình đến Mặt Trời 68 AU) là vật thể lớn nhất từng được biết trong đĩa phân tán, với khối lượng lớn hơn của Pluto 25%[78] và đường kính bằng với đường kính của Pluto. Nó là hành tinh lùn có khối lượng lớn nhất trong số các hành tinh lùn đã biết.
Trong hành trình tiến tới biên giới của Hệ Mặt trời, bạn có thể bắt gặp những lữ hành đang chu du trong những con đường của riêng mình. Đó là có thể là sao chổi, những vật thể nhỏ của Hệ Mặt trời có độ lệch tâm quỹ đạo khá lớn, đa phần có điểm cận nhật nằm bên trong quỹ đạo của các hành tinh bên trong và điễm viễn nhật nằm bên ngoài Pluto. Hoặc cũng có thể là Centaur, những vật thể băng đá có tính chất giống cả sao chổi và tiểu hành tinh, với bán trục lớn lớn hơn bán kính quỹ đạo của Sao Mộc (5,5 AU) và nhỏ hơn bán kính quỹ đạo Sao Thiên Vương (30 AU).
Ở khoảng cách 100.000 AU là đám mây Oort ,một đám mây giả thuyết có dạng cầu chứa tới 1 nghìn tỉ vật thể cấu tạo từ băng, người ta cho rằng đây nơi xuất phát của những sao chổi có chu kỳ dài.
Bạn đã đi gần đến biên giới của Hệ Mặt trời rồi đấy, thực ra biên giới này vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng tạm thời bạn hãy rời xa cái sân khấu nhỏ nhưng thân thương này để tiến tới khoảng không bao la của vũ trụ với những điều vĩ đại hơn đang chờ ở phía trước !
Tham khảo:
wikipedia.org
thienvanbachkhoa.org
thienvanhoc.org