4- Bức xạ "synchrotron" phát ra từ các thiên hà
Bức xạ synchrotron của thiên hà 3C 111 quan sát bởi Nguyễn Quang Riệu và Anders Winnberg, sử dụng hệ giao thoa VLA gồm 27 ăngten của National Radio Astronomy Observatory đặt tại bang New Mexico (Mỹ)
Mục tiêu của tôi là dùng kính vô tuyến Nançay để nghiên cứu bức xạ "synchrotron" phát ra từ Ngân Hà và những thiên hà xa xôi. Các electron tương đối tính (= relativistic electron: electron có tốc độ xấp xỉ tốc độ ánh sáng), bị bẫy trong từ trường, tuy rất yếu (khoảng 10-5 - 10-6 gauss), của Ngân Hà và của những thiên hà và phát ra bức xạ giống bức xạ phát hiện được trong những máy gia tốc "synchrotron".
Từ trường chi phối động lực của khí dựa trên sự khuếch tán electron trong môi trường giữa các sao và đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành của những ngôi sao. Dựa trên khuếch tán electron trong môi trường có từ trường không đồng đều, tôi làm những mô hình lý thuyết để giải thích kết quả mà tôi đã quan sát được. Tôi kết luận là bức xạ vô tuyến synchrotron của những thiên hà xuất phát từ những vụ nổ trong nhân của thiên hà, phun ra electron có năng lượng cao. Những electron tương đối tính mất dần năng lượng vì phát bức xạ synchrotron, nhưng được thay thế bằng những luồng electron phun ra liên tục từ trung tâm thiên hà, để duy trì nguồn bức xạ vô tuyến [1]
Vụ nổ ngày 2 tháng 9 năm 1972 của thiên thể Cygnus-X3 trong chòm sao Thiên Nga là dịp để chúng tôi dùng kỹ thuật thiên văn vô tuyến đo khoảng cách và tìm hiểu thiên thể [2], [3] (xem chi tiết trong bài "Vụ nổ Cygnus-X3".) Đây cũng là chiến dịch đầu tiên huy động cộng đồng các nhà thiên văn trên thế giới cùng quan sát một sự kiện hiếm có, xảy ra đột xuất trong vũ trụ. Những kết quả quan sát của các nhà thiên văn toàn cầu đã được đăng trong tạp chí khoa học
Nature số đặc biệt, xuất bản tháng 10 năm 1972. Vụ nổ Cygnus-X3 phun ra những đợt electron có năng lượng cao và làm tăng cường độ của bức xạ synchrotron của thiên thể.
[1] Nguyen Quang Rieu, Ann. Astrophys. 31, 401 (1968)