phuthi
25-08-2012, 10:10 AM
Những ?đốm sáng nhân tạo?? Iridium flare. Quan sát vệ tinh
Sẽ có một lúc nào đó, vào rạng sáng hay trời vừa sẩm tối, bạn vô tình ngước mắt nhìn lên bầu trời để ngạc nhiên vừa kịp nhận ra một đốm sáng lóe lên di chuyển trong vài giây rồi chợt tắt.
Sáng ! sáng lắm, sáng hơn cả Sao Kim ?ngôi sao? sáng nhất trên bầu trời. Sao băng ư ? Không vì nó di chuyển khá chậm. UFO ư ? Có thể ! Nếu như bạn chưa biết câu chuyện về Iridium flare ? những ?đốm sáng? nhân tạo.
Hệ thống vệ tinh viễn thông Iridium.
Câu chuyện bắt đầu vào năm 1987, từ dự án đầy tham vọng của hãng Motorola xây dựng một hệ thống thông tin di động phủ kín toàn cầu. Theo tính toán cần 77 vệ tinh tạo thành một mạng lưới thông tin phủ kín toàn bộ bề mặt trái đất. Sau khi hoàn thành, dù ở bất kỳ nơi nào: một thành phố năng động như New York, trên hòn đảo cô độc giữa Thái Bình Dương hay trong rừng già Châu Phi, mọi người đều có thể liên lạc với nhau thông qua hệ thống điện thoại vệ tinh.
http://i912.photobucket.com/albums/ac326/picture93/pic1-1.jpg
Mạng lưới vệ tinh Iridium phủ sóng viễn thông toàn cầu
Tên của mạng lưới vệ tinh này được đặt theo nguyên tố thứ 77 trong bảng hệ thống tuần hoàn. 77 vệ tinh quay quanh trái đất giống như 77 electron quay xung quanh hạt nhân nguyên tố Iridium. Nhưng sau đó vì lý do tài chính con số vệ tinh được tính toán lại chỉ còn 66, tuy thế tên gọi của dự án vẫn giữ nguyên như ban đầu.
http://i912.photobucket.com/albums/ac326/picture93/pic2-1.jpg
Mô hình vệ tinh Iridium
Hệ thống Iridium bắt đầu đưa vào sử dụng vào cuối năm 1998. Đây là một thành quả sáng chói của khoa học kỹ thuật. Thế nhưng nó lại có những nhược điểm hạn chế trong sử dụng của điện thoại vệ tinh như : thiết bị khá cồng kềnh, không thể sử dụng tốt trong các tòa nhà do bị chắn sóng ? điều này kiến cho việc kinh doanh của Motorola gặp khó khăn. Tình hình tài chính tệ đến mức Motorola không đủ khả năng để duy trì bảo dưỡng hệ thống. Trước nguy cơ này Cục Phòng Vệ Liên Bang Mỹ thành lập ra công ty ?Iridium Satellite? và mua lại quyền quản lý hệ thống từ Motorola. 66 vệ tinh Iridium lại tiếp tục bay trên bầu trời và hằng đêm vẫn trình diễn cho chúng ta những đốm sáng nhân tạo ?Iridium flare?
Những đốm sáng nhân tạo ?Iridium flare?.
http://i912.photobucket.com/albums/ac326/picture93/pic3.jpg
Vệ tinh Iridium có thể lóe sáng gấp 30 lần độ sáng của Sao Kim ( nguồn skylovers.org)
Các vệ tinh Iridium bay ở quĩ đạo khá thấp trung bình ở độ cao khoảng 700km. Độ sáng bình thường do phản chiếu ánh sáng mặt trời là +6 tức là bằng với cấp sao mờ nhất mà mắt thường có thể nhận biết. Chẳng có gì đặc biệt phải không !
http://i912.photobucket.com/albums/ac326/picture93/pic4.jpg
Tấm ăng ten nhôm phản xạ ánh sáng từ Mặt Trời
Nhưng khi những tấm angten mạ nhôm sáng loáng phản xạ ánh sáng mặt trời hướng thẳng về phía Trái Đất, độ sáng của nó đột ngột tăng lên đến -8. Hãy thử so sánh xem , Sao Kim vật thể sáng thứ 3 trên bầu trời có độ sáng lớn nhất là - 4.9, như vậy độ sáng cực đại của Iridium khoảng hơn 30 lần Sao Kim. Vào lúc này trên bầu trời sẽ có một đốm cực sáng lóe lên di chuyển chậm khoảng từ 5 đến 20 giây rồi giảm dần độ sáng và biến mất.
Tuy thế còn phụ thuộc vào vị trí quan sát của bạn sẽ ảnh hưởng đến góc phản xạ ánh sáng từ các ăngten của vệ tinh mà độ sáng có thể thay đổi. Khi ở đúng vị trí có sự phản xạ ánh sáng nhiều nhất, có lẽ nếu không được biết trước cam đoan rằng bạn sẽ không tin vào những gì mà mắt mình thấy.
Tìm xem những ?đốm sáng nhận tạo? như thế nào.
Như các vệ tinh khác để có thể phản chiếu ánh sáng của mặt trời, Iridium chỉ có thể quan sát được vào rạng sáng và chập tối. Cùng với Iridium, Trạm không gian quốc tế ISS và kính thiên văn không gian Hubble là các vật thể nhân tạo sáng nhất có thể nhìn thấy bằng mắt thường. ISS có thể đạt đến độ sáng biểu kiến -3 chỉ thua Sao Kim, hành tinh sáng rực rỡ nhất một chút. Một lúc nào đó bạn nhìn lên bầu trời và thấy một ngôi sao đang từ từ di chuyển, thì đừng ngạc nhiên. Đó chính là 1 vệ tinh nhân tạo.
Trang thông tin vệ tinh http://www.heavens-above.com
Nếu không cần trông chờ vào may mắn, bạn có thể tìm trước các thông tin về thời gian tọa độ xuất hiện cũng như độ sáng của Iridium, ISS và các vệ tinh khác qua trang thông tin vệ tinh http://www.heavens-above.com. Bạn có thể nhập chính xác kinh độ vĩ độ nơi mình sinh sống hoặc sử dụng chức năng tìm kiếm theo tên thành phố của trang web.
Để tìm kiếm theo tên bạn thực hiện như sau :
- Chọn Select your location from our huge database từ trang chính.
- Chọn Vietnam trong bảng tên nước.
- Nhập các kí tự đầu của thành phố, tỉnh nơi bạn cư trú vào ô tìm kiếm. Ví dụ ở TP.HCM tôi sẽ tìm với ký tự ho*
- Sau khi tìm đúng tên của TP.HCM bạn đã có thể sử dụng các chức năng của trang web như xác định thời điểm tọa độ, độ sáng ... và cả quĩ đạo xuất hiện trên bầu trời của vệ tinh.
Đây là bảng thông tin về các đốm sáng Iridium sẽ diễn ra trong 7 ngày(tháng 12/2007) ứng với tọa độ của TPHCM.
Chúng ta lưu ý các thông số
+ Intensity (mag): là độ sáng biểu kiến nhìn thấy, giá trị càng nhỏ càng sáng. Sao Vega (Chức Nữ) có độ sáng biểu kiến là 0.
+ Alt và Azimuth là tọa độ trên bầu trời : Alt thể hiện độ cao: chân trời có giá trị là 0 độ và đỉnh đầu là 90 độ. Azimuth thể hiện hướng nhìn, hướng bắc có giá trị là 0 độ và quay một vòng 360 độ từ bắc (0 độ) -> đông (90 độ) -> nam (180 độ) -> tây (270 độ) -> bắc.
+ Distance to flare centre : khoảng các từ bạn đến trung tâm vùng nhìn thấy tốt nhất.
+ Intensity at flare centre (Mag.) :độ sáng của vệ tinh tại vị trí trung tâm có thể nhìn được.
-----
Nguyễn Tuấn - CLB Thiên văn nghiệp dư TP.HCM
Sẽ có một lúc nào đó, vào rạng sáng hay trời vừa sẩm tối, bạn vô tình ngước mắt nhìn lên bầu trời để ngạc nhiên vừa kịp nhận ra một đốm sáng lóe lên di chuyển trong vài giây rồi chợt tắt.
Sáng ! sáng lắm, sáng hơn cả Sao Kim ?ngôi sao? sáng nhất trên bầu trời. Sao băng ư ? Không vì nó di chuyển khá chậm. UFO ư ? Có thể ! Nếu như bạn chưa biết câu chuyện về Iridium flare ? những ?đốm sáng? nhân tạo.
Hệ thống vệ tinh viễn thông Iridium.
Câu chuyện bắt đầu vào năm 1987, từ dự án đầy tham vọng của hãng Motorola xây dựng một hệ thống thông tin di động phủ kín toàn cầu. Theo tính toán cần 77 vệ tinh tạo thành một mạng lưới thông tin phủ kín toàn bộ bề mặt trái đất. Sau khi hoàn thành, dù ở bất kỳ nơi nào: một thành phố năng động như New York, trên hòn đảo cô độc giữa Thái Bình Dương hay trong rừng già Châu Phi, mọi người đều có thể liên lạc với nhau thông qua hệ thống điện thoại vệ tinh.
http://i912.photobucket.com/albums/ac326/picture93/pic1-1.jpg
Mạng lưới vệ tinh Iridium phủ sóng viễn thông toàn cầu
Tên của mạng lưới vệ tinh này được đặt theo nguyên tố thứ 77 trong bảng hệ thống tuần hoàn. 77 vệ tinh quay quanh trái đất giống như 77 electron quay xung quanh hạt nhân nguyên tố Iridium. Nhưng sau đó vì lý do tài chính con số vệ tinh được tính toán lại chỉ còn 66, tuy thế tên gọi của dự án vẫn giữ nguyên như ban đầu.
http://i912.photobucket.com/albums/ac326/picture93/pic2-1.jpg
Mô hình vệ tinh Iridium
Hệ thống Iridium bắt đầu đưa vào sử dụng vào cuối năm 1998. Đây là một thành quả sáng chói của khoa học kỹ thuật. Thế nhưng nó lại có những nhược điểm hạn chế trong sử dụng của điện thoại vệ tinh như : thiết bị khá cồng kềnh, không thể sử dụng tốt trong các tòa nhà do bị chắn sóng ? điều này kiến cho việc kinh doanh của Motorola gặp khó khăn. Tình hình tài chính tệ đến mức Motorola không đủ khả năng để duy trì bảo dưỡng hệ thống. Trước nguy cơ này Cục Phòng Vệ Liên Bang Mỹ thành lập ra công ty ?Iridium Satellite? và mua lại quyền quản lý hệ thống từ Motorola. 66 vệ tinh Iridium lại tiếp tục bay trên bầu trời và hằng đêm vẫn trình diễn cho chúng ta những đốm sáng nhân tạo ?Iridium flare?
Những đốm sáng nhân tạo ?Iridium flare?.
http://i912.photobucket.com/albums/ac326/picture93/pic3.jpg
Vệ tinh Iridium có thể lóe sáng gấp 30 lần độ sáng của Sao Kim ( nguồn skylovers.org)
Các vệ tinh Iridium bay ở quĩ đạo khá thấp trung bình ở độ cao khoảng 700km. Độ sáng bình thường do phản chiếu ánh sáng mặt trời là +6 tức là bằng với cấp sao mờ nhất mà mắt thường có thể nhận biết. Chẳng có gì đặc biệt phải không !
http://i912.photobucket.com/albums/ac326/picture93/pic4.jpg
Tấm ăng ten nhôm phản xạ ánh sáng từ Mặt Trời
Nhưng khi những tấm angten mạ nhôm sáng loáng phản xạ ánh sáng mặt trời hướng thẳng về phía Trái Đất, độ sáng của nó đột ngột tăng lên đến -8. Hãy thử so sánh xem , Sao Kim vật thể sáng thứ 3 trên bầu trời có độ sáng lớn nhất là - 4.9, như vậy độ sáng cực đại của Iridium khoảng hơn 30 lần Sao Kim. Vào lúc này trên bầu trời sẽ có một đốm cực sáng lóe lên di chuyển chậm khoảng từ 5 đến 20 giây rồi giảm dần độ sáng và biến mất.
Tuy thế còn phụ thuộc vào vị trí quan sát của bạn sẽ ảnh hưởng đến góc phản xạ ánh sáng từ các ăngten của vệ tinh mà độ sáng có thể thay đổi. Khi ở đúng vị trí có sự phản xạ ánh sáng nhiều nhất, có lẽ nếu không được biết trước cam đoan rằng bạn sẽ không tin vào những gì mà mắt mình thấy.
Tìm xem những ?đốm sáng nhận tạo? như thế nào.
Như các vệ tinh khác để có thể phản chiếu ánh sáng của mặt trời, Iridium chỉ có thể quan sát được vào rạng sáng và chập tối. Cùng với Iridium, Trạm không gian quốc tế ISS và kính thiên văn không gian Hubble là các vật thể nhân tạo sáng nhất có thể nhìn thấy bằng mắt thường. ISS có thể đạt đến độ sáng biểu kiến -3 chỉ thua Sao Kim, hành tinh sáng rực rỡ nhất một chút. Một lúc nào đó bạn nhìn lên bầu trời và thấy một ngôi sao đang từ từ di chuyển, thì đừng ngạc nhiên. Đó chính là 1 vệ tinh nhân tạo.
Trang thông tin vệ tinh http://www.heavens-above.com
Nếu không cần trông chờ vào may mắn, bạn có thể tìm trước các thông tin về thời gian tọa độ xuất hiện cũng như độ sáng của Iridium, ISS và các vệ tinh khác qua trang thông tin vệ tinh http://www.heavens-above.com. Bạn có thể nhập chính xác kinh độ vĩ độ nơi mình sinh sống hoặc sử dụng chức năng tìm kiếm theo tên thành phố của trang web.
Để tìm kiếm theo tên bạn thực hiện như sau :
- Chọn Select your location from our huge database từ trang chính.
- Chọn Vietnam trong bảng tên nước.
- Nhập các kí tự đầu của thành phố, tỉnh nơi bạn cư trú vào ô tìm kiếm. Ví dụ ở TP.HCM tôi sẽ tìm với ký tự ho*
- Sau khi tìm đúng tên của TP.HCM bạn đã có thể sử dụng các chức năng của trang web như xác định thời điểm tọa độ, độ sáng ... và cả quĩ đạo xuất hiện trên bầu trời của vệ tinh.
Đây là bảng thông tin về các đốm sáng Iridium sẽ diễn ra trong 7 ngày(tháng 12/2007) ứng với tọa độ của TPHCM.
Chúng ta lưu ý các thông số
+ Intensity (mag): là độ sáng biểu kiến nhìn thấy, giá trị càng nhỏ càng sáng. Sao Vega (Chức Nữ) có độ sáng biểu kiến là 0.
+ Alt và Azimuth là tọa độ trên bầu trời : Alt thể hiện độ cao: chân trời có giá trị là 0 độ và đỉnh đầu là 90 độ. Azimuth thể hiện hướng nhìn, hướng bắc có giá trị là 0 độ và quay một vòng 360 độ từ bắc (0 độ) -> đông (90 độ) -> nam (180 độ) -> tây (270 độ) -> bắc.
+ Distance to flare centre : khoảng các từ bạn đến trung tâm vùng nhìn thấy tốt nhất.
+ Intensity at flare centre (Mag.) :độ sáng của vệ tinh tại vị trí trung tâm có thể nhìn được.
-----
Nguyễn Tuấn - CLB Thiên văn nghiệp dư TP.HCM